L’an M et CCCCIII, foron cossols de Mon- | peylier los senhors : en Deo Ambrosi, en | Raymon Cazelas, en Johan Daunisi, en Johan | d’Orlhac, en Peyre de Monjuzieu, en Peyre des- | Puetz ; notari del cossolat, maystre Johan del | Pi, notari real et jutge de Valena.
Item, bayle, sen
Leonart Gives, borges ; | jutge, messie Peyre Lauzet mager de jorns , |
bachilier en leys ; notari de bayle, maistre | Vincens Cabassa ; sotbayle, sen Esteve Guil__
[Fol. 184 v°]
__hem ; sotjutge,
messie Bernart Gonbaut, |
bachelier en decret ; notari de sotbayle, ma- | istre Aymeric
Scardavilha ; viguier, sen
Guil- | hem Reynart ; assessor,
messier Peyre Perier, | bachelier
en leys ; notari de viguier, maistre | Johan Condat, menre de jorns.
Item, lo dig an, a XXX jorns del mes de |
may, lo rey nostre senhor, a
suplicacion | de la regina et
de mossenhor lo duc
d’Orlhins, | restituit a nostre senhor lo papa papa[a]Précédé de papa barré.Benezeg | XIII la obediencia de
la substraction[b]Les lettres ra de substraction sont ajoutées au-dessus du mot. que li a- | via facha en tot lo regne de Fransa et en | lo Dalphinat de
Viana l’an mil CCCLXXXXVIII | a
XXVII de julh. Et l’endeman que fonc a | XXX[c]sic jorns del dig mes de may, la dicha res- | titution fonc
facha generalmen per lo dich nostre |
senhor lo rey, per los senhors duc de Berin[d]Ms. Berin ?, | de Bergonha, de Borbo, d’Orlhyns, et per totz los | senhors de son gran cosselh
ont avia motz | senhors prelatz, nobles et autras valens | gens. Et
enapres, lo dig an, dijous al ves- | pre a IX jorns del mes
d’aost, fonc pre- | conisada la dicha restitucion de la dicha
o- | bediencia am vos de trompa per tota la vila | de
Monpeylier, de mandamen de
mossen- | hor lo governador de
Montpeylier, comes- | sari deputat an aquo. E la
nueg, per sen- | hal de grant alegrier, foron fagtz grans __
[Fol. 185 r°]
__fuocz et brandos per las carrieyras, da- | vant las portas. Et l’endeman que fonc | divenres a X
jorns del dig mes d’aost, que | fonc la festa de mossenhor sant
Laurens, | fonc la dicha restitucion de la dicha obedi- | ensa publicada en lo plan davant la may- | zo del cossolat. E
cantet la messa a Nostra | Dona de
Taulasmossen Anthoni, per la gra- | cia de Dieu avesque de Magalona ; et fes | lo
sermo davant lo cossolat maystre Ray- | mon Cabassa, reveren maistre en teulagia, | de
predicadors. Et aqui apres se fes processio | general per tota la vila,
la qual fes lo dig | mossenhor de Magalona, ont foron
los | senhors generals del rey
nostre senhor | et de mosenher de
Berin, son loctenen, los | ordes, las processions de totas
las gleyas | am la mager partida de tot lo pobol de la | vila.
Item, tot lo dig an, foron tan grandas |
pluejas et foron tan grans enhunda- | cions d’aygas et si grans
diluvis que la | ribieyra del Les ne menet alcunas payssi- | >eyras[e]Ms. payssieyras avec eyras
sans doute rajouté dans un blanc qui avait été laissé. et alcunas trenquet. Las meyssos, las | calcazos, las vendemias et
las semenazos | se perdero cays de tot, que, quant hom avia se- | gat, non podia hom calquar[f]Ms. calqual., ni apres ven- | demiar ni semenar. Et si durero las
dichas pluejas de las temporas de Sant Miquel __
[Fol. 185 v°]
__de l’an passat contuniamen entro en aquest | an
apres de Totsayns ; et aladonc las dichas | pluejas cesseron et
las gens comesseron de se- | menar. Et fonc mager malenconia
dels blatz | que non se podian servar, mas y corrian par- | palhos et verms, et si omitz que apenas se po- | dian molre et
los vins que non podian pen- | re color per quant que hom los
tengues en | las tinas, ant avian color de lessieu et la ma- | ger partida ne coventet gitar porre.
Item, dimergue, lo XIIII jorn del mes d’octo- | bre, la nueg entorn IIII ho V horas, hun | rieu de una fon apelat [g]Manque un mot ; on n’a d’ailleurs pas laissé de blanc suffisant. que passa deffra | De la cieutat de Malhorca. la cyeutat de Malhorca, per la grant enhun- | dacion [h]Dans la marge de gauche : de la cieutat de Malhorca. de las pluejas, se deviet tan terribla- | ment et, layssant son meat acostumat, tren- | quet hostals et carrieyras per tirar tot | dreg vers la mar. Et d’autra part que per | las grandas fortunas de mar e las dichas | enhundacions d’aygas, la mar s’en intret | deffra la vila, dont derroquero una grant | partida de la muralha et environ de mil & | V cens hostals, dont li moriro ben IIII mi- | lia personas, que ho botet tot en la mar ; et que | n’i ac de nafradas et de gastadas de lurs personas | de mil et V cens personas et autres grans damp- | nages donet en la vila et tot ayso fonc fagz et | perpetrat deffra doas horas.
Année 1403 : commentaire historique
L’inondation qui dévasta la ville de Palma dans la nuit du 14 au 15 octobre, conséquence du débordement de la Riera, causa des pertes humaines considérables, évaluées à 5000 morts (v. Pedro de Alcántara Peña, « Inundación de la Ciudad de Mallorca (Palma) en el año 1403 », Boletín de la Sociedad Arqueológica Luliana, novembre 1891).